Een titel moet de lading van het boek dekken. Maar vooral moet hij nieuwsgierigheid wekken en lezers even laten stilstaan om het boek beter te bekijken.

Een titel moet ook de juiste verwachting wekken. Chicklit heeft een ander soort titel nodig dan een thriller, en van een literaire roman, een bundel essays of poëzie verlangt een lezer weer iets anders. Ieder genre kent zijn eigen soort titels. Titels bedenken is helaas niet gemakkelijk, en er bestaat ook geen recept voor. Wel zijn er criteria en denkrichtingen te geven.

Criteria
 

• Een goede titel is gemakkelijk te onthouden. Zo’n titel is niet per se kort. Lange titels kunnen eenvoudig te onthouden zijn, en korte titels moeilijk. Korte titels zijn bijvoorbeeld moeilijk te onthouden als ze te algemeen zijn.
• Kies liever geen moeilijke woorden of namen in de titel. Tikfouten maken een boek online minder goed vindbaar.
• Een titel moet caissièreproef zijn. Durft een koper ermee naar de kassa te lopen, zonder schaamtegevoelens?
• Een titel moet cadeau te geven zijn. Ook aan uw familieleden.
• Van de ideale titel is er maar één. Titels controleren doe je bij de titelbank. www.titelbank.nl
• Liefst blijkt uit de titel of het om non-fictie of fictie gaat. Is de titel niet eenduidig, dan moeten beeld, vormgeving en belettering samen uitsluitsel geven. Bekocht of behandeld? is onmiskenbaar een non-fictieboek. Tegengif kan een thriller zijn, een roman, poëziebundel, essaybundel of een zelfhulpboek. Dat moeten beeld, vormgeving en belettering uitwijzen. Dat moeten ze dan wel doen, anders gaat het mis met de verwachtingen van potentiële kopers.

Denkrichtingen

Ervaren uitgevers, redacteuren, marketeers, copywriters en schrijvers bedenken voor elk boek dat ze uitgeven veel titels en varianten. Ze wisselen met andere betrokkenen van gedachten, discussiëren, testen, denken nog eens na, slapen er een nachtje over. Bovendien doen ze dat vele malen per jaar, wat ze ervaren maakt in het kiezen van de juiste titel. Ontbeert u die ervaring, dan kunt u de kunst dus alleen maar proberen af te kijken.

Voor inspiratie kunt u putten uit onderstaande lijst van denkrichtingen.

A) Feitelijke beschrijving van de inhoud

Altijd goed voor een titel van een non-fictieboek: een titel die zo feitelijk mogelijk de inhoud beschrijft. Voorbeelden: Eerlijk over yoga. Hét boek voor de nuchtere beoefenaar – Kunstenaars over kunst – Jamie in 15 minuten – Het charisma van Adolf Hitler. Hoe hij miljoenen naar de afrond leidde – Een pleidooi voor echt eten. Manifest van een eter – Handboek voor de moderne stiefmoeder – Fail. Omgaan met kritiek op internet.

B) Knipoog of verwijzing naar een bestaande uitdrukking

Iets is makkelijk te onthouden als het verwijst naar iets wat lezers goed kennen. Een variatie op het thema. Voorbeelden: Arabieren kijken. De alledaagse revolutie – Brandwashed. Hoe bedrijven ons manipuleren en overhalen om te kopen – Overige bestemmingen. 20 verrassende weekendtips – Waar doen ze het van? Hoe je rijk wordt. En blijft – Bedenk eens wat nieuws. Handboek voor journalistieke ideeontwikkeling. – Dit verklaart alles. 156 denkers over de meest elegante inzichten aller tijden.

C) Verwijzing naar een thema dat leeft

Een titel als variatie op een thema dat leeft in de maatschappij of in een vakgebied. Vooral van toepassing op tijdgebonden boeken, vaak non-fictie. ‘Het brein’ is zo’n thema, waarin we op dit moment massaal geïnteresseerd zijn. Voorbeelden: Het puberende brein – Het seniorenbrein ­- Het maakbare brein – Het spirituele brein.

D) Een prikkelende vraag of een vraag die algemeen leeft

Voorbeelden: Mag het ietsje minder roze? De geheimen van vrouwenmarketing – Hoe word ik een rat? De kunst van het konkelen en samenzweren – Scheiden of blijven. Een gids die je helpt bij het nemen van de juiste beslissing – Bekocht of behandeld? De feiten over alternatieve geneeswijzen.

E) Een gebod of opdracht

Een gebod of opdracht (‘call to action’) zet aan tot handelen. Het is prettig om op een omslag te lezen: zó doe je dit of dat. Want hè hè, eindelijk iemand weet wat we moeten doen, en hoe. Zo’n boek wil je kopen. Voorbeelden: Chill! De ultieme antistress-gids voor vrouwen – Begin met het waarom. De Gouden Cirkel van ondernemen – Maak nooit je bed op. 115 nieuwe wetenschappelijke tips voor het dagelijks leven. 

F) Een recept of formule

Wat voor geboden en opdrachten geldt, gaat ook op voor recepten en formules. We willen allemaal de recepten en formules kennen voor een beter, rijker, fantastischer leven. Voorbeelden: Zo verkoop je je schoonmoeder. Het nieuwe handboek verkopen voor beginners en gevorderden – Omdenken – Het geheim van genialiteit. Ontdek het genie in jezelf – Geen pillen maar Plato. Filosofie als oplossing voor alledaagse problemen – Het lingeriedenken. Creatief bladenmaken, succesvol communiceren.

G) Een tegendraadse opmerking

Altijd goed voor opgetrokken wenkbrauwen en dus voor een lezer die het boek wil oppakken, is een tegendraadse opmerking. Voorbeelden: Een goede man slaat soms zijn vrouw – Ga vreemd! En onderscheid je door branchevreemd te innoveren – Kus me, straf me. Over lezen en schrijven, liefde en verraad.

H) Een lange(re) titel als kort verhaal

Lange titels zijn vaak al korte verhalen, waardoor je ze gemakkelijk onthoudt: De 100-jarige man die uit het raam klom en verdween – Hoe ik nimmer de ronde van Frankrijk voor min-twaalfjarigen won (en dat het me spijt) – De niet verhoorde gebeden van Jacob de Zoet – Waar we het over hebben wanneer we het over Anne Frank hebben – De man die niet ophield met slapen.

I) Een persoon of familienaam

Romans, novellen en biografieën krijgen regelmatig de naam van de hoofdpersoon mee, of de naam van een familie als het om een familiegeschiedenis gaat. Niet alle namen zijn daarvoor geschikt, te gewone namen bijvoorbeeld. Hier pakte het wel goed uit: Tonio – De Wertheims. Twee oorlogen, één familiegeschiedenis – Stoner – Haar naam was Sarah.

Wat ook veel gedaan wordt, is de hoofdpersoon omschrijven: De laatkomer – De bakkersdochter – De boekendief – De vliegeraar – De vrouwenvanger.

J) Een zin die een aanvulling suggereert

Nieuwsgierigheid kun je ook wekken door iets weg te laten. Zulke titels klinken als een opmaat, een ademhaling waarna er iets volgt: Voor ik ga slapen – Hoe laat eigenlijk – Waar de nadruk ligt – Waar de god van liefde is – Op de rug gezien – Ik droom dus – Nu gaat het gebeuren – Door mijn schuld – Zo begint het – Lieve Céline – Op dit uur van de dag – Misschien wisten zij alles. Dit soort titels tref je vaak aan bij literaire romans, korte verhalen, poëzie en essaybundels.

K) Een ongewone situatie

Vreemde situaties maken nieuwsgierig naar het verhaal achter die situatie. Voorbeelden: Het been in de IJssel – Het huis woont in mij – Wachten op een eiland – Een tafel vol vlinders.

L) Een onheilspellende mededeling of situatie, of onheilspellend woord

Sommige woorden roepen een hele wereld op, of worden zo weinig gebruikt dat ze alleen al daarom intrigerend zijn. Voorbeelden: Nooit meer slapen – Dit zijn de namen – Inferno – De aanslag – De vergelding.

M) Een zin of woord samengesteld uit twee delen die je niet bij elkaar verwacht

Iets wat je nooit eerder hoorde of zag, kan intrigerend zijn en daarom blijven hangen. Voorbeelden: Hartedier – Vossenblond – Fantoompoezen – Lastmens – Een vrouw van glas – Het pauperparadijs – Het lingeriedenken. Creatief bladenmaken, succesvol communiceren – Calimeromarketing. Waar kleine bedrijven groot in kunnen zijn.

N) Een specifieke locatie

Een verwijzing naar een plaats of land kan ook nieuwsgierigheid opwekken. Voorbeelden: Het grote huis – Bonita Avenue – Panorama West – Maanpaleis – Het eiland onder de zee – Hotel Vertigo.

Nog even over ondertitels

Bij non-fictie, en een enkele keer bij fictie, wordt vaak gebruikgemaakt van ondertitels die de hoofdtitel verduidelijken. Denk eraan dat ondertitels in het dagelijks gebruik meestal worden weggelaten. Na weglating kan een onduidelijke, onhandige of te algemene hoofdtitel overblijven.