Na haastig afscheid te hebben genomen van de pakketbezorger pak je het pakketje met trillende vingers uit en blader je je boek voor de eerste keer door. Je schrikt. Dat is niet wat je voor ogen had. Het blauw van de luchten op je foto’s lijkt wel groen en wat oranje zou moeten zijn, lijkt nu wel rood. Hoe heeft dat kunnen gebeuren? En misschien nog wel belangrijker: hoe kun je dit in de toekomst voorkomen?

Voor veel auteurs is het hiervoor beschreven scenario bijzonder angstaanjagend, om niet te zeggen ronduit rampzalig. Dat begrijpen wij maar al te goed. Je moet er niet aan denken dat het project waar je zoveel tijd en energie in hebt gestoken anders uitpakt dan gehoopt en dat je opnieuw bergen werk moet verzetten om een boek in handen te krijgen dat aan al je verwachtingen beantwoordt.

Hoewel je lang niet altijd zelf verantwoordelijk bent voor afwijkende kleuren – er kan per slot van rekening ook iets misgegaan zijn bij de drukker – is het niet ondenkbaar dat je computerbeeldscherm of dat van degene die je boek heeft vormgegeven hier een rol in speelt.

Nagenoeg ieder beeldscherm is afgesteld op het sRGB-kleurprofiel, dat is opgebouwd uit rood, groen en blauw, maar toch ogen deze kleuren op vrijwel elke monitor verschillend. Elke producent stelt zijn beeldschermen anders af en veel bedrijven laten de kleuren net iets meer spreken en geven ze net iets verzadigder weer dan ze in werkelijkheid zijn. Daar heb je geen last van als je je computer alleen gebruikt om te schrijven of als je boek weinig tot geen afbeeldingen bevat, maar wel als je veel met foto’s of fotobewerking bezig bent.

In dat geval kan het helpen om je beeldscherm te kalibreren: het meten en aanpassen van het contrast, de helderheid en de kleurtemperatuur. Na kalibratie van je beeldscherm ben je verzekerd van een afdruk die de werkelijkheid zo dicht mogelijk benadert en kom je niet (meer) voor onverwachte verrassingen te staan. Vraag je je af welke mogelijkheden er zijn en hoe het kalibreren van een beeldscherm in zijn werk gaat? Lees dan snel verder.

 

Visuele kalibratie (softwarematig)

Ben je overtuigd en wil je je beeldscherm kalibreren? Dan heb je verschillende opties. Er bestaan bedrijven die je beeldscherm voor je kunnen kalibreren, maar het zal je niet verbazen dat dit klauwen met geld kost.

Het is ook mogelijk om je beeldscherm zelfstandig ‘op het oog’ te kalibreren. Dit wordt ook wel visueel kalibreren genoemd. Voordeel hiervan is dat je geen (relatief dure) hardware nodig hebt; nadeel is dat het niet erg accuraat is.

Als je weinig budget hebt of liever niet te veel geld aan de kalibratie van je beeldscherm uitgeeft, kun je op internet zoeken naar gratis kalibratiesoftware. Verstandiger is het om in dat geval de ingebouwde kalibratietoepassingen van je eigen computer te gebruiken.

Voor Mac-gebruikers bestaat er de ‘display calibrator assistant’, welke te vinden is door naar ‘systeemvoorkeuren’ en vervolgens naar ‘beeldschermen’ te navigeren. Als je in het tabblad ‘kleur’ de optie ‘kalibreer’ selecteert, kom je bij een wizard terecht die je stap voor stap helpt bij het kalibreren van je beeldscherm.

 

Image

Image

Image

 

Windows 7-, 8- en 10-gebruikers kunnen zich wenden tot een vergelijkbare wizard die gevonden kan worden door naar ‘beeldschermkleur kalibreren’ te zoeken of door in het configuratiescherm op ‘kleurbeheer’ te klikken. Ook deze wizard wijst zich vanzelf.

 

Image

​​​​​​​

Image

 

Zelf gebruiken we deze applicaties niet, omdat we de voorkeur geven aan professionelere methoden. Als we de recensies van beide toepassingen mogen geloven, doen ze wat ze beloven – zij het redelijk primitief. Sowieso is het credo ‘iets is beter dan niets’ hier van toepassing, maar visuele kalibratie haalt het over het algemeen niet bij de andere optie: professionele kalibratie.

 

Professionele kalibratie (hardwarematig)

Als je je beeldscherm op professionele wijze wilt kalibreren, moet je daarvoor hardware gebruiken in plaats van software. Fotografen en (grafisch) vormgevers doen dit ook, dus als je iemand kent die beroepsmatig aan fotobewerking doet, zou je eens kunnen vragen of diegene over dergelijke hardware beschikt die je kunt lenen.

Voor professionele kalibratie kunnen twee soorten meetapparaten worden gebruikt: de colorimeter en de spectrofotometer. Als auteur heb je genoeg aan een colorimeter, aangezien je je boek niet eigenhandig drukt. Zou je dat wel doen of druk je ook regelmatig foto’s af, dan is een spectrofotometer een interessant alternatief. Hiermee kun je namelijk ook de kleuren op papier meten en op basis daarvan een kleurprofiel aanmaken. Spectrofotometers worden dan ook veel door drukkers gebruikt en zijn aanzienlijk duurder.

 

Beeldscherm kalibreren met de Spyder van Datacolor

De colorimeter die wij gebruiken, is de Spyder4 van Datacolor. Inmiddels is ook de opvolger van dit meetapparaat op de markt, de Spyder5, maar beide producten werken volgens hetzelfde principe.

Het type dat wij in huis hebben, is de PRO. Voor de nieuwste versie hiervan tel je zo’n €180,- neer. Daarnaast heb je de keuze uit de iets goedkopere en eenvoudigere EXPRESS (± €119,-) en de uiterst geavanceerde ELITE (± €259,-).

Het voornaamste verschil tussen de EXPRESS en de PRO is dat de EXPRESS niet over een omgevingslichtsensor beschikt. De ELITE is voor de gemiddelde auteur niet interessant en is eigenlijk alleen aan te raden voor projecten waarbij de kleurnauwkeurigheid optimaal moet zijn, bijvoorbeeld bij de kalibratie van projectoren.

 

Image

 

De Spyder lijkt nog het meest op een muis die je inplugt in de USB-poort van je computer en voor het beeldscherm hangt. Tijdens de meting toont de bijbehorende software de kleuren waaruit je beeldscherm is opgebouwd (rood, groen en blauw) in verschillende gradaties en meet de colorimeter hoe deze kleuren worden weergegeven.

Doordat de software altijd exact dezelfde kleuren uitzendt, kan heel nauwkeurig worden gemeten of en in welke mate jouw beeldscherm afwijkt. Op basis van de resultaten van de meting wordt een nieuw kleurprofiel samengesteld, dat op de grafische kaart wordt opgeslagen en ervoor zorgt dat je beeldscherm de kleuren voortaan correct weergeeft.

 

In 8 stappen naar een gekalibreerd beeldscherm

Ben je nieuwsgierig geworden naar het kalibreren van een beeldscherm met de Spyder4? Wij namen de proef op de som en kalibreerden het beeldscherm van één van onze persoonlijke laptops met dit vernuftige speelgoed. In het volgende stappenplan lees je hoe je je beeldscherm zelf kunt kalibreren met behulp van de Spyder4 (of zijn opvolger) en of wij het de moeite waard vonden.

Stap 1: Download de software

De software die bij de Spyder hoort, wordt niet bijgeleverd op een cd-rom, maar kun je downloaden via de website van Datacolor. Heb je de Spyder4, dan kun je de software downloaden in de ‘knowledgebase’. Als je de Spyder5 hebt, kun je hier terecht. Daar vind je overigens ook de officiële handleiding en een video met een demonstratie van het kalibratieproces.

Stap 2: Check, check, dubbelcheck

Zodra je de software hebt geïnstalleerd en het programma hebt geopend, verschijnt het volgende scherm in beeld.

 

Image

 

Allereerst vraagt de wizard je om na te gaan of het beeldscherm van je computer ten minste gedurende een half uur heeft aangestaan en dus voldoende is opgewarmd. Dit zodat de helderheid en kleurbalans stabiel zijn.

Ten tweede is het belangrijk om te controleren of er geen direct licht op je beeldscherm valt, bijvoorbeeld van een felle lamp of van de zon als je beeldscherm in de buurt van een raam staat. De manier waarop we kleuren waarnemen, wordt namelijk voor een belangrijk deel beïnvloed door de omgeving. Zowel de kleuren die zich daarin bevinden als de hoeveelheid aanwezig licht zijn hier van invloed op.

Tot slot zet je je beeldscherm indien mogelijk terug naar de fabrieksinstellingen. Dit kan niet bij ieder beeldscherm en bij sommige beeldschermen is het niet eens mogelijk om het contrast, de helderheid en de kleurtemperatuur afzonderlijk aan te passen. Kan dit bij jouw beeldscherm wel, zorg er dan voor dat het contrast op standaard of gemiddeld staat, dat de kleurtemperatuur op 6500 Kelvin (dit is vergelijkbaar met daglicht), D65 of gemiddeld staat en dat de helderheid is ingesteld op een niveau dat jij als prettig ervaart.

Stap 3: Sluit de Spyder aan

Ben je er zeker van dat je de optimale kalibratiecondities hebt bereikt? Dan is het tijd om de Spyder in de USB-poort van je computer in te pluggen! Verbind de Spyder nooit direct met de USB-poort van een beeldscherm, toetsenbord of verlengsnoer en altijd direct met de computer, want het is mogelijk dat de Spyder anders onvoldoende vermogen heeft om naar behoren te functioneren en vastloopt.

Stap 4: Kies het type beeldscherm

Als je de Spyder voor het eerst gebruikt, vraagt de software je om aan te geven wat voor type beeldscherm je gebruikt, van welke leverancier het afkomstig is en om welk model het gaat. Er wordt onderscheid gemaakt tussen vaste beeldschermen en laptopbeeldschermen, omdat laptopbeeldschermen over het algemeen van mindere kwaliteit zijn en de kleuren minder natuurgetrouw weergeven dan vaste beeldschermen. Doordat de hoek waarin men naar een laptop kijkt en de omgeving waarin men een laptop gebruikt variëren, zien het contrast, de helderheid en de kleurtemperatuur er bovendien voortdurend anders uit.

Stap 5: Wijzig de kalibratie-instellingen

De volgende stap is het wijzigen van de kalibratie-instellingen. In de meeste gevallen voldoen de aanbevolen instellingen en hoef je niets aan te passen. Het gamma staat standaard ingesteld op 2,2, het witpunt op 6500 Kelvin en de helderheid hangt af van het type beeldscherm. Als je niet zeker weet wat voor type beeldscherm je hebt, kun je daarachter komen door de helpfunctie van de software te raadplegen door op het vraagteken te klikken.

 

Image

Als je een Spyder met omgevingslichtsensor hebt, kun je ervoor kiezen om tijdens de meting rekening te houden met het licht waaraan je beeldscherm wordt blootgesteld door de onderste optie aan te zetten. Dit is aan te raden als je een vast beeldscherm hebt dat altijd op dezelfde plaats staat, maar is minder verstandig als je een laptop hebt die bijna nooit onder dezelfde omstandigheden wordt gebruikt.

Stap 6: Meet het omgevingslicht (optioneel)

 

Image

Image

 

Als je ervoor hebt gekozen om bij het kalibreren van je beeldscherm rekening te houden met het omgevingslicht, zal de wizard je adviseren over de plaatsing van de Spyder om het omgevingslicht zo nauwkeurig mogelijk te kunnen meten. Zorg er in ieder geval voor dat de Spyder niet in een directe lichtbron staat en plaats hem in de buurt van je beeldscherm.

Daarna kun je de lichtmeting uitvoeren, wat slechts een paar seconden duurt. Waarschijnlijk krijg je naar aanleiding hiervan advies over het aanpassen van de helderheid en het witpunt. Je kunt de op basis van de lichtmeting aanbevolen instellingen accepteren, wat in principe het verstandigst is, of je kunt de huidige instellingen behouden.

Stap 7: Het moment suprême: voer de kalibratie uit!

 

Image

 

Nadat je de kalibratie-instellingen hebt gewijzigd en eventueel het omgevingslicht hebt berekend, kan de kalibratie van start gaan. Er verschijnt een omlijsting van de Spyder op je beeldscherm die exact aangeeft waar de meetapparatuur geplaatst mag worden. Daarna kun je het kalibratieproces laten beginnen. Als je het omgevingslicht hebt gemeten, krijg je tussentijds waarschijnlijk de vraag om de helderheid van je beeldscherm aan te passen. Doe dit als je beeldscherm hier mogelijkheden toe heeft. Meestal kun je de knoppen aan de onderzijde van je monitor hiervoor gebruiken.

Stap 8: Sla het kleurprofiel op

Als het kalibratieproces is afgerond, kun je het nieuwe kleurprofiel opslaan en krijg je de kans om de voor- en na-situatie met elkaar te vergelijken. Het nieuwe kleurprofiel wordt vanaf dat moment gebruikt en wordt iedere keer dat uw computer wordt opgestart automatisch geladen. Je hoeft dit dus niet handmatig in te schakelen. Ten slotte kun je een herinnering instellen voor de volgende kalibratie van je beeldscherm. Bij normaal gebruik is het niet nodig om dit maandelijks te doen en kun je hier rustig een half jaar tot een jaar mee wachten.

 

Beeldscherm kalibreren: de moeite waard?

 

Image

Image

 

Zoals je op bovenstaande foto’s ziet, verschilt de voorsituatie bij ons aanzienlijk van de nasituatie. Voorafgaand aan de kalibratie lag er een blauwe gloed over het beeldscherm, wat vaak voorkomt bij laptops; na de kalibratie zien de kleuren er beduidend warmer en daarmee natuurlijker uit. Er lijkt meer rood in het beeldscherm te zitten, waardoor het geheel minder koel oogt en de kleuren beter tot hun recht komen. Wat turquoise hoort te zijn, leek eerst pastelblauw en heeft nu weer een vleugje groen gekregen.

Het is ons wel opgevallen dat de kleuren vooral na de kalibratie sterk lijken te veranderen onder verschillende hoeken. De kleuren ogen het natuurlijkst als we van bovenaf op het beeldscherm kijken, wat oorspronkelijk natuurlijk ook de bedoeling is van een laptop.

Al met al zijn we zeer tevreden over de prestaties van de Spyder4 PRO. De wizard die ons door het kalibratieproces loodste was duidelijk, de software functioneerde probleemloos en het resultaat mag er zijn. Als jij erover denkt om je beeldscherm te kalibreren, is de Spyder dus een interessante optie waar je je geen buil aan zult vallen.

Concluderend kunnen we stellen dat het kalibreren van je beeldscherm zeker de moeite waard is. Het vergroot de kleurechtheid van je monitor en verkleint de kans dat je boek in een wel heel bijzondere uitvoering op je deurmat belandt.

We hopen dat je nu een beter beeld hebt van de verschillende kalibratiemethoden en dat je genoeg informatie hebt verzameld om je eigen beeldscherm te kunnen kalibreren. Mocht je toch nog met vragen zitten, dan kun je die hieronder stellen.

Ga jij je beeldscherm kalibreren en op welke manier?