Dat jouw boek er moet komen, daar raak je steeds vaster van overtuigd. Je bent misschien bereid daar vrijwillig en voor nop veel tijd in te steken. Deze uren kun je niet aan betaalde werkzaamheden besteden. Zeker bij boeken die de nodige tijd aan research vragen, kan dat lastig zijn. Ook heb je natuurlijk een budget nodig voor de productie van je boek, al maken nieuwe printmogelijkheden dit proces gelukkig steeds goedkoper. Logisch dat de vraag bij je opkomt of er financieringsmogelijkheden zijn die jouw inspanningen en/of kosten (deels) vergoeden.

Pumbo dook in de wereld van de fondsen en zocht de mogelijkheden van subsidies voor boeken voor je uit. Waar moet je zijn, aan welke voorwaarden dien je te voldoen en hoe gaat een aanvraag in zijn werk? Het onderwerp van je boek bepaalt bij welk fonds je aan het juiste adres bent. Daarom maken we in dit artikel onderscheid tussen aanvragen voor literaire werken, journalistieke producties en culturele of historische uitgaven. Naast de reguliere wegen bieden we ook een aantal alternatieve routes. Tot slot belichten we een aantal opties voor crowdfunding.

Literaire ambities

Bij subsidies voor boeken denk je wellicht als eerste aan het Nederlands Letterenfonds. Dit fonds voorziet onder andere in werk- en reisbeurzen voor auteurs, om Nederlands- en Friestalige literatuur te stimuleren. Onder de noemer projectsubsidies voor publicaties tref je de voorwaarden aan waaraan je als schrijver moet voldoen. De instapeisen zijn stevig. Je dient al minimaal één Nederlands- of Friestalig werk op je naam te hebben staan, dat bovendien is uitgebracht door een uitgeverij. Ook voor het nieuw te schrijven werk geldt dat het bij een uitgeverij gepubliceerd dient te worden. Daarom moet je met je aanvraag een intentieverklaring of contract meesturen. Deze voorwaarden bieden geen ruimte voor de debutant die zijn boek zelf wil uitgeven. Of toch wel?

Image

De alternatieve route: begin een uitgeverij

Als je als auteur bij een uitgeverij aangesloten moet zijn om in aanmerking te komen voor een subsidie, kun je dan niet zelf een uitgeverij beginnen? Dat idee is helemaal niet zo gek. Steeds meer mensen kiezen er om uiteenlopende redenen voor om zelf een uitgeverij op te zetten. Vaak brengen ze maar één of twee boeken uit, van zichzelf! Het aantal kleine uitgeverijen in Nederland zit dan ook in de lift. Is het ingewikkeld om je te registreren als uitgeverij? Dat valt mee. Uitgever is geen beschermd beroep. Alles wat je nodig hebt is een inschrijving bij de Kamer van Koophandel en een btw-nummer.

Eisen aan je uitgeverij

Aan welke eisen moet de uitgeverij die jouw boek lanceert eigenlijk voldoen om in aanmerking te komen voor een subsidie? Het Letterenfonds laat weten dat publicaties bij kleine, zelfstandige uitgeverijen zeker in aanmerking komen. Voorwaarden zijn onder meer dat de uitgeverij over een onafhankelijke redactie beschikt en er zorg voor draagt dat het boek via reguliere verkoopkanalen beschikbaar is. Ook moet er een contract zijn afgesloten conform een zogenaamd Modelcontract GAU / Auteursbond.

Aanvraag doen?

Het Letterenfonds fonds kent drie indiendata per jaar die elk een aparte groep schrijvers bedienen, van ‘starter’ tot ‘oeuvrebouwer’. Let er nog op dat het Letterenfonds een inkomensgrens hanteert. Aanvragen zijn alleen mogelijk voor literaire projecten die nog niet zijn gerealiseerd op het moment van subsidieverlening. In 2019 kon het Letterenfonds circa tweederde van de aangevraagde projectsubsidies voor publicaties honoreren.

Image

Journalistieke producties

Wil jij een boek wijden aan een journalistiek onderwerp waar gedegen onderzoek aan vooraf gaat? In de media horen we regelmatig geluiden dat de onderzoeksjournalistiek onder druk staat. Daarom is het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten in het leven geroepen, ‘voor diepgravende en tijdrovende journalistiek’. Met subsidies die speciaal bedoeld zijn om auteurs of journalisten in staat te stellen zich langdurig te verdiepen in een belangrijk maatschappelijk onderwerp. Het resultaat kan een artikel, reportage of podcast zijn, maar ook een journalistiek boek of biografie.

Volgens directeur Jessica Swinkels gaat het om relevante en urgente onderwerpen, die qua inhoud, invalshoek of aanpak niet snel in het reguliere nieuws aan bod komen. Aan welke onderwerpen kun je zoal denken? Een voorbeeld van een boek dat met subsidie van het fonds tot stand kwam, is Binnen bij bol.com van Jeroen van Bergeijk, met de ondertitel ‘Undercover bij de winkel van ons allemaal’. In Hakken in het zand biedt Annemarie van Geel een kijkje achter de sluier van Saoedische vrouwen die hun leven actief vorm geven ondanks repressie.

Publicaties in de media

Ook moet je als auteur aannemelijk kunnen maken dat het boek er zonder steun van het fonds niet komt. Een andere belangrijke voorwaarde die het fonds stelt: het journalistieke project resulteert in een publicatie in ten minste één Nederlands medium. Daarom is bij de aanvraag een toezegging vereist van een redactie, omroep of uitgever die bereid is jouw publicatie te verzorgen. Net als bij andere fondsen geldt ook hier: publicaties in eigen beheer vallen buiten de boot.

Swinkels licht toe: “Bij de publicatie van een artikel of boek willen we graag dat er een redactie op zit, zodat de kwaliteit geborgd is. We hebben als fonds immers geen zicht op het verloop van het project. Publicatie via een uitgeverij garandeert bovendien dat het boek breed beschikbaar komt op de markt.” Desgevraagd voegt zij eraan toe: “Een intentieverklaring van een uitgeverij die je zelf hebt opgericht volstaat niet; dan is het toch min of meer een uitgave in eigen beheer.”

Image

De alternatieve route: een nevenpublicatie

Swinkels denkt graag met ons mee en doet de volgende suggestie aan de hand. “Je kunt natuurlijk proberen om een krant of tijdschrift te interesseren voor je journalistieke onderwerp. Denk aan een voorpublicatie van je boek. Op basis daarvan kun je subsidie bij ons aanvragen.” Ten slotte tipt zij ons over de nieuw ingestelde Beurs Expertisebevordering. Met deze beurs kunnen journalisten hun talent ontwikkelen, bijvoorbeeld door een masterclass te volgen of mee te lopen met een redacteur of op een gerenommeerde redactie.

Aanvraag doen?

Vanwege de gevolgen van de coronacrisis voor (freelance) journalisten, verruimt het Fonds BJP de regelingen voor alle projectsubsidies. De vaste deadlines voor aanvragen zijn momenteel geschrapt. Subsidies kunnen doorlopend worden aangevraagd middels een online formulier. Ook de mogelijkheden voor de genoemde Beurs Expertisebevordering zijn verruimd. Het Fonds kan ongeveer een derde van alle aanvragen honoreren.

Culturele of historische non-fictie

Heeft jouw onderwerp een culturele en/of historische inslag? Dan kun je proberen om een aanvraag voor jouw boek in te dienen bij een cultuurfonds. Een van de grootste en breedste is het Prins Bernhard Cultuurfonds. Dit fonds kent een afdeling geschiedenis & letteren waar je een aanvraag kunt doen voor een non-fictie publicatie. Bij het Cultuurfonds kun je die op twee manieren indienen. Richt jij je met je boek op een breed publiek, dan doe je je aanvraag bij het landelijk bureau. Ook hier geldt de voorwaarde dat er al een uitgever betrokken is bij je beoogde publicatie.

Image

Heeft het onderwerp waar je over schrijft een regionaal karakter, bedoeld voor bewoners van een gemeente of provincie, dan kun je terecht bij een van de provinciale afdelingen. Denk aan de geschiedschrijving van een stad of van de lokale fanfare. Een contract met een uitgever is voor regionale aanvragen niet nodig. Navraag leert dat de meeste gehonoreerde aanvragen gericht zijn op culturele onderwerpen en behoud van historisch erfgoed. Aanvragen die een meer maatschappelijke invalshoek hebben of een link met de actualiteit, vallen al snel af. Je kunt het makkelijkst een aanvraag indienen als stichting of vereniging. Voor ‘individuele aanvragen’ zijn beperktere middelen beschikbaar zoals beurzen.

Aanvraag doen?

Zowel bij het landelijk bureau als de provinciale afdelingen van het Prins Bernard Cultuurfonds kun je vier keer per jaar een aanvraag doen. Het fonds raadt aan om die ruim van tevoren in te sturen. Ook hier geldt namelijk dat je alleen in aanmerking komt voor een financiële bijdrage als je nog niet begonnen bent met je project op het moment dat de aanvraag in behandeling wordt genomen.

Subsidies voor jouw specifieke onderwerp

Je kunt ook onderzoeken of er voor jouw belangwekkende onderwerp een specifiek potje beschikbaar is. Heeft jouw publicatie het bevorderen van de Nederlandse haute couture modekunst tot doel? Gaat het over filosofie, de Reformatie of de geschiedenis van de Zaanstreek? Biodiversiteit of harpmuziek? Je kunt het zo gek niet bedenken, of er is misschien speciale financiële ondersteuning beschikbaar. De website Fondsenwerving online biedt een overzicht van thematische subsidies en fondsen voor het uitgeven van een boek. Nadeel: als je toegang wilt tot de informatie over een fonds, moet je eerst een prijzig jaarlidmaatschap aanschaffen. Misschien loont het de moeite, maar dat weet je niet van tevoren. Je kunt ook bij je eigen gemeente of provincie informeren naar subsidiemogelijkheden voor jouw specifieke onderwerp.

Image

Crowdfund je boek

Als je ervoor kiest om zelf je boek uit te geven, wil je misschien zo vrij zijn als een vogeltje, gebonden aan zo min mogelijk voorwaarden en regels. Denk dan eens aan crowdfunding, waarbij je alleen jouw publiek moet overtuigen van de charme van jouw idee. Natuurlijk moet je project ook aansluiten bij het crowdfundingsplatform van jouw keuze. Voor een uitgebreid overzicht van tips en platforms, verwijzen we naar ons eerdere artikel Via crowdfunding je boek uitgeven. Voor nu lichten we twee interessante opties uit.

Als startende journalist kun je je project pitchen op Crowdpress. Dit platform helpt bij het realiseren van onderzoeksjournalistieke producties voor een breed publiek.. Bevindt jouw creatie zich meer in de culturele sfeer? Voordekunst richt zich op makers van ‘kunst en cultuur in de breedste zin van het woord’. Mooie bijkomstigheid: voordekunst helpt niet alleen om jouw project onder de aandacht te brengen bij de ‘crowd’. Zij doen ook aan matchfunding – waarbij ze een aanvraag indienen voor jouw project bij cultuurfondsen met wie ze samenwerken. Zelf hoef je daar dus niets voor te doen! Deze aangesloten partners financieren gemiddeld 25 % van het doelbedrag. Doorgaans stellen ze iets andere (flexibelere) eisen dan wanneer je zelf een aanvraag in zou dienen. Misschien is dat wel de ideale oplossing!

Overweeg jij om een subsidie voor je boek te verwerven? Of heb je hier al ervaring mee? Deel jouw overwegingen of ervaringen in een reactie onderaan dit bericht.