Geschreven door Yordy Spoor
Wij vermoeden dat van alle auteurs en uitgevers maar ongeveer 25 procent echt goed heeft nagedacht over de doelgroep. Het is een stap die te vaak wordt overgeslagen of er wordt te simpel over gedacht.
Is het dan zo belangrijk?
Ja! Het is ontzettend belangrijk. Het is zelfs zo belangrijk dat dit eigenlijk als eerst gedaan moet worden. Vanuit een doelgroepomschrijving kun je immers betere teksten schrijven, de cover passender opmaken en de promotie gerichter aanpakken.
Een veelgemaakte fout bij beginnende auteurs of uitgevers is dat zij geloven dat hoe groter hun potentiële markt is, hoe groter de kans is dat hun boek opgemerkt zal worden. Dat klopt niet en zelfs het tegenovergestelde is waar.
Hoe groter de markt, hoe meer concurrentie er is en hoe moeilijker het is om de juiste doelgroep te bereiken tussen al het geweld van de concurrenten. Je hebt immers geen onbeperkt marketingbudget en het is niet mogelijk om iedereen te bereiken.
Je kunt ook niet iedereen tevredenstellen. Als je dat wel probeert, wordt je boek geen goed boek. Er zullen altijd groepen zijn die het helemaal niets vinden en groepen die het wel interessant vinden. Stel je eens voor dat het boek ‘Vijftig tinten grijs’ minder sensueel geschreven zou zijn, omdat het anders te prikkelend zou zijn voor sommige lezers. Was het dan nog steeds zo’n succes geworden?
Schrijf voor de doelgroep die jij voor ogen hebt en die het onderwerp van je boek wel interessant vindt. Is het boek al geschreven, lees het dan nog eens met een frisse blik door om te kijken of je niet ergens water bij de wijn hebt gedaan om een bepaalde doelgroep tevreden te stellen.
Dit hoeft ook niet veel tijd te kosten. Het kan binnen een kwartier gedaan zijn of je kunt er een dag zoet mee zijn. Dat hangt van het genre van je boek en van het onderwerp af.
Doelgroep segmenteren
De stappen om tot een goede doelgroepomschrijving te komen
Als het goed is, klinkt het tot nu toe nog allemaal logisch. Je moet nu de stap zetten om tot een goede doelgroepomschrijving te komen, maar waar begin je? Bij de leeftijd? Bij het geslacht?
Gelukkig bestaan hier methodes voor die door veel reclamebureaus en marketeers worden gebruikt. Iedere marketeer zal een doelgroep segmenteren op basis van segmentatiegroepen. Het segmenteren van een markt is het opdelen van een markt in specifieke segmenten. Een segment is een groep (potentiële) afnemers die overeenkomen op een aantal kenmerken.
Om tot een goede doelgroepomschrijving te komen, kunnen we gebruikmaken van een lijst met allemaal kenmerken waaraan een doelgroep kan voldoen.
We zullen deze lijst nu toelichten. De lijst is onderverdeeld in vijf verschillende segmentatiegroepen waar weer een aantal kenmerken onder vallen.
Geografische segmentatie
Hieronder vallen de kenmerken waar je een locatie aan kunt koppelen. Soms speelt het verhaal zich af in een bepaalde regio van Nederland, bijvoorbeeld in Brabant of in Amsterdam. Je kunt ook denken aan een werelddeel, land, provincie, regio, stad of dorp.
Heb je een Nederlandstalig non-fictieboek geschreven over bijvoorbeeld hondentraining, dan is het vanzelfsprekend dat je je richt op heel Nederland. Heb je een boek geschreven over het carnavalsleven, dan kun je in de doelgroepomschrijving Brabant en Limburg opnemen.
Demografische segmentatie
Dit zijn kenmerken als leeftijd, geslacht, religie, levensfase en volk. Een boek dat bijvoorbeeld gaat over het leven van een jonge man die vader is geworden, leent zich goed voor deze categorie. Dit moet dan ook zeker in de omschrijving voorkomen.
Sociaaleconomische segmentatie
Hieronder vallen inkomen, beroepsgroep, opleiding, woonsituatie en sociale klasse. Zo zijn marketing- en managementboeken over het algemeen gericht op hogere inkomens of hoger opgeleiden. Door dit duidelijk in de doelgroepomschrijving te zetten, wordt het makkelijker om deze groep te bereiken met promotieactiviteiten.
Deze bovenstaande drie segmentatiegroepen staan min of meer vast. Het is vrij duidelijk of iemand ergens aan voldoet of niet. Iemand woont wel of niet in een bepaalde regio of iemand heeft wel of geen hoge opleiding.
Naast deze vaststaande feiten is er ook nog gedrag dat niet te voorspellen is aan de hand van deze kenmerken. Dat wordt aangeduid met de volgende twee segmentatiegroepen.
Psychografische segmentatie
Dit zijn persoonskenmerken als druk, agressief, onzeker of opgewekt. Ook de levensstijl valt hieronder: iemand die veel uitgaat, een thuiszitter, een familiepersoon, een student of iemand met een actief leven. Als je een boek hebt geschreven over een bepaalde ziekte, valt dit ook onder deze psychografische segmentatiegroep.
Gedragssegmentatie
Naast bovengenoemde persoonskenmerken kun je ook aangeven wat voor gedrag de doelgroep vertoont. De doelgroep kan bijvoorbeeld bestaan uit mensen die veel of juist weinig van een bepaald product of een bepaalde dienst gebruikmaken.
Je kunt ook letten op de regelmaat van het gebruik of op het gebruiksmoment. Op deze manier kan de doelgroep een nog duidelijkere omschrijving krijgen. Stel dat je een boek hebt geschreven over gamen, dan kun je dit kenmerk in de omschrijving meenemen.
Bij een doelgroepbepaling wordt altijd maar een deel van deze kenmerken gebruikt. Het is altijd een verzameling van een aantal kenmerken. Er is dus nooit een doelgroep die op basis van al deze segmentatiegroepen wordt gesegmenteerd.
Deze vijf segmentatiegroepen bevatten dus alle kenmerken waar een persoon of doelgroep aan kan voldoen. Ga er nu even rustig voor zitten en bedenk bij alle kenmerken of deze betrekking hebben op jouw boek, het onderwerp daarvan of de personen die erin voorkomen. Dan kom je eenvoudiger tot een juiste doelgroepomschrijving.
Om het nog makkelijker te maken, hebben we een printbaar overzicht gemaakt van de segmentatiegroepen en de kenmerken die daaronder vallen. Dit overzicht kun je hieronder downloaden.
Laat je e-mailadres achter en ontvang de downloadlink voor het bestand.
Uw gegevens zijn veilig en worden nooit aan derden verstrekt, ook wij houden niet van spam!
Houd een lijst met kernwoorden bij
Kernwoorden zijn woorden, onderwerpen of situaties die van toepassing zijn op het boek of de doelgroep. Deze kernwoorden kunnen we later tijdens onze promotieactiviteiten gebruiken om geschikte bedrijven, websites, verenigingen et cetera te vinden, maar ook om bijvoorbeeld te adverteren in zoekmachines, op social media en in traditionele media.
Omdat je nu toch al aan het nadenken bent over de doelgroep en over de onderwerpen die hier raakvlakken mee hebben, kun je alle kernwoorden meteen in een aparte lijst noteren. Anders moet je hier later nog een keer over nadenken en dat kost onnodig veel tijd.
We zullen de kernwoorden nog tegenkomen in een volgend hoofdstuk en dan zullen we uitleggen wat je er precies mee kunt doen.
Praktijkvoorbeeld
De doelgroep van een fictieboek bepalen
Omdat het tot nu toe veel theorie is geweest, willen we je nu even een voorbeeld geven, zodat je een beter idee krijgt van hoe dit in de praktijk kan werken. We hebben hierbij bewust gekozen voor een fictieboek, omdat het voor fictieboeken over het algemeen wat lastiger is om een goede doelgroepomschrijving te maken.
Bij een non-fictieboek is dat meestal makkelijker. Het boek gaat dan bijvoorbeeld over hondengedrag, moestuinen of internetmarketing. Omdat de onderwerpen van non-fictieboeken zo concreet zijn, is ook de doelgroep iets makkelijker te definiëren.
Fictie versus non-fictie
Als voorbeeld hebben we een denkbeeldig fictieboek gebruikt over een jonge vrouw van 28 die door het werk van haar vader in Amerika haar tienerjaren heeft beleefd. Ze heeft net twee zwangerschappen achter de rug en is door alle drukte het overzicht in haar leven verloren. Met haar vriendinnen gaat wel alles goed. Het verhaal speelt zich af in diverse grote steden in Brabant. Tijdens carnaval lopen de relationele spanningen zo hoog op, dat iedereen vreemdgaat.
Dit is natuurlijk maar een voorbeeld. Niet eens het meest vindingrijke, maar het is nu even een uitgangspunt. Het is voor jouw boek waarschijnlijk veel makkelijker om te bepalen wat er allemaal gebeurt, omdat je het zelf hebt geschreven.
We hebben nu dus een omschrijving waar we mee aan de slag kunnen.
Het is een boek over een vrouw van 28 jaar met vriendinnen en kinderen. Alleen al dit gegeven is een mooi uitgangspunt. Een belangrijke demografische factor kunnen we hier al onderscheiden, namelijk het geslacht. Dit boek heeft duidelijk een vrouwelijke doelgroep. Mannen moeten over het algemeen niets hebben van dit soort vrouwenproblemen.
De kans is groot dat de lezers van dit boek ongeveer dezelfde mindset hebben als de hoofdpersoon. Dit betekent niet dat zij allemaal rond de 30 zijn. Ook veel oudere lezers zullen zich aangesproken voelen. Zij hebben die periode immers al eens meegemaakt.
Om de doelgroep goed af te bakenen en aan te kunnen spreken, heeft de auteur ook de spreektaal van de leeftijdsgroep in het boek verwerkt. Geen deftige taal en af en toe komen er een paar scheldwoorden voorbij. Ook zijn onderwerpen als seks geen taboe.
Dit alles overwegend zal dit minder aansprekend zijn voor dames ouder dan, laten we zeggen, 45 jaar. Uiteraard zullen die er ook tussenzitten, maar we focussen ons op vrouwen tussen de 25 en 45 jaar. We hebben immers geleerd dat we niet iedereen kunnen bereiken.
Doordat er voor dit boek een duidelijke afbakening qua leeftijd wordt gemaakt, worden de teksten daar ook op aangepast. Zoals eerder aangegeven, komt dit naar voren in de spreektaal, maar ook in de problemen en situaties die dit soort personen tegenkomen. Dit is eigenlijk ook vanzelfsprekend. Je zult dit in jouw boek al automatisch doen, maar door er goed over na te denken, ben je jezelf hier nog meer bewust van en zullen je teksten beter worden.
Goed. We hebben een begin, maar we zijn er nog lang niet. Volgens de korte samenvatting heeft de vrouw meerdere vriendinnen, dus het zou goed kunnen dat zij vol in het leven staat. Ze heeft veel sociale contacten en gaat ook vaak leuke dingen doen, zoals een terrasje pakken, naar de film of naar een evenement. Dit past ook bij haar leeftijd en is een psychografisch kenmerk. We zitten tot nu toe op vrouwen tussen de 25 en 45 jaar met een actief sociaal leven.
We gaan uiteraard nog verder. Ze heeft kinderen. Dit betekent niet dat kinderloze vrouwen zich niet aangesproken kunnen voelen. Kinderen en vrouwen zijn een gelukkige combinatie, dat heeft de natuur al geregeld.
We gaan niet zo ver dat we de kinderen willen meenemen in de doelgroepomschrijving, maar we nemen het wel mee als kernwoord. We kunnen meteen al veel meer kernwoorden noteren: zwanger worden, zwanger zijn, kinderen krijgen, moeder, moeders, jonge kinderen, opvang.
Schrijf zoveel mogelijk kernwoorden op die met het onderwerp te maken hebben. Zoals we hier ook hebben gedaan, kunnen dit ook dezelfde woorden zijn, maar dan anders geschreven: vergelijk ‘moeder’ en ‘moeders’.
Deze woorden kunnen we later gebruiken om de doelgroep te vinden. Maak het hier gewoon heel gek. Schrijf alles, maar dan ook echt álles op wat in je opkomt. We bepalen later wel welke kernwoorden we echt kunnen gebruiken.
We kunnen de doelgroep nog verder uitpluizen. We hebben de geografische segmentatie namelijk nog niet gehad. Het verhaal speelt zich af in de grotere steden in Brabant. In Brabant zijn dit Eindhoven, ’s-Hertogenbosch, Tilburg en Breda.
Dat betekent uiteraard niet dat de kleinere steden of zelfs de dorpen uitgesloten moeten worden in deze doelgroepdefinitie. Iedereen uit Brabant is in deze grote steden geweest en kent waarschijnlijk de belangrijke plekken die in het boek worden genoemd.
In deze situatie nemen we in de doelgroepomschrijving niet de steden op, maar wel Brabant als geheel. Dit is sowieso de gezamenlijke noemer. Iedere vrouw in de grote steden, maar ook in de omliggende kleinere steden en dorpen, voelt zich Brabander. We zouden het zelfs nog kunnen omschrijven als Brabant en omstreken. Dan sluit je nog minder mensen uit, maar ben je wel specifiek genoeg.
Bij dit gegeven horen veel kernwoorden. Natuurlijk alle steden en dorpen, maar ook de specifieke plekken die genoemd worden in het boek. We zien op Wikipedia al dat er 66 gemeenten zijn in Brabant. We kunnen uit de samenvatting niet opmaken welke plekken er allemaal worden genoemd in het boek, maar dit weet je als auteur of uitgever natuurlijk wel. Schrijf ze dus gewoon allemaal op als kernwoorden.
Oké, de doelgroepomschrijving is nu als volgt: vrouwen uit Brabant en omstreken tussen de 25 en 45 jaar met een actief sociaal leven.
We komen nu aardig in de richting van een doelgroepdefinitie. We zien in de samenvatting ook nog carnaval staan. Dit kunnen we niet negeren.
Even googelen leert ons dat er in Nederland rond de 2.400 carnavalsverenigingen zijn. Dat zijn veel actieve carnavalsvierders. Naast de carnavalsfeestgangers die bij een vereniging zijn aangesloten, zijn er nog veel meer mensen die carnaval wel vieren, maar geen lid zijn. Daarom is het wel gepast om carnaval toe te voegen aan de doelgroepomschrijving. Dit kenmerk valt onder de psychografische segmentatie en we vullen dit hier dan ook in.
We hebben nu: vrouwen uit Brabant tussen de 25 en 45 jaar met een actief sociaal leven die houden van carnaval.
We vullen uiteraard ook weer de kernwoorden aan: carnaval, alaaf, dronken, muziek, meezingers. Vul wederom zoveel mogelijk kernwoorden in. We kijken later wel wat we kunnen gebruiken.
We lezen ook nog dat de vrouw in Amerika heeft gewoond. Omdat de doelgroep al vrij specifiek omschreven is, doen we hier op dit moment niets mee. Als het een belangrijk onderdeel van het verhaal is, schrijven we wel zoveel mogelijk kernwoorden op die hiermee te maken hebben: expat, high school, emigreren, Ik Vertrek (het televisieprogramma), Amerika.
We hebben nu een lijst van meer dan honderd kernwoorden waar we zo meteen iets mee kunnen. Dit alles alleen uit een korte samenvatting. Je kunt je voorstellen dat je nog veel meer informatie haalt uit een compleet boek.
We behandelen dit nu even vanuit een korte samenvatting, omdat het anders veel te lang zou duren voor deze gids. Het gaat erom dat je begrijpt hoe dit soort dingen werkt. Waar moet je beginnen? Hoe filter je de belangrijkste informatie eruit?
Je moet hier echt tijd voor vrijmaken. Dit is niet iets wat je doet als je in de file staat of vluchtig tijdens het middagslaapje van je kind. Het hoeft ook geen uren te duren, maar je moet er wel even voor gaan zitten.
Wij hebben al veel van deze brainstormsessies georganiseerd en je zult zien dat je met de meest vreemde kernwoorden op de proppen komt, waarvan later blijkt dat die veel lezers of bezoekers hebben opgeleverd.
Probeer bij de doelgroepdefinitie zo concreet mogelijk te zijn en vermijd algemene onderwerpen als ‘liefde’ en ‘vriendschap’. Wel is het van belang om uitsluitend de belangrijkste thema’s te noteren. Als je hoofdpersoon op een zeker moment een bezoek brengt aan de bioscoop, wil dit immers nog niet zeggen dat je je publiek hier moet zoeken. Alle minder belangrijke thema’s en woorden kun je kwijt in de kernwoordenlijst.
Ten behoeve van de snelheid hebben we ook nog even een Excel-bestand gemaakt, waarin je de doelgroepomschrijving en de kernwoorden kunt opslaan. Een eenvoudige lijst, maar daarom niet minder handig!
Laat je e-mailadres achter en ontvang de downloadlink voor het bestand.
Uw gegevens zijn veilig en worden nooit aan derden verstrekt, ook wij houden niet van spam!
Dat was een heftig eerste hoofdstuk!
Het kan misschien wat saai overkomen, maar het bepalen van de doelgroep gaat je sowieso helpen bij de promotie van je boek. Ga er dus snel mee aan de slag!
Als je zo meteen een doelgroepomschrijving hebt, kun je in de volgende hoofdstukken lezen waarbij die allemaal van pas komt.
Zoals bij ieder hoofdstuk kun je hieronder vragen stellen. Geen vraag is ons te gek en we reageren snel. Wil je het liever privé houden, dan bieden we alle denkbare contactmogelijkheden aan.
Verder lezen
In onze online boek uitgeven gids?
Over de auteur
Yordy Spoor is de oprichter van Pumbo.nl. Onder zijn leiding heeft Pumbo.nl zich ontwikkeld tot een belangrijke speler in de zelfpublicatiemarkt, bekend om zijn gebruiksvriendelijkheid en uitgebreide dienstverlening.
