Inhoudsopgave:

1. Wat houdt de European Accessibility Act precies in?
2. Vanaf wanneer gaat deze wet in?
3. Op welke diensten heeft het invloed?
4. Wordt er gecontroleerd of je aan de EAA voldoet?
5. ePub2, ePub3, reflowable of fixed layout: Hoe zit het precies?
6. Zo voeg je een beschrijving toe aan afbeeldingen in een ePub3
7. Belangrijke instellingen bij het exporteren van een PDF
8. Andere eisen waaraan een ePub3-bestand moet voldoen
9. Is een ePub3-bestand nog problematisch voor boekverkopers?
10. Wordt een ePub3 reflowable goed ondersteund?
11. Heeft de European Accessibility Act invloed op bestaande ePub2-bestanden?
12. Kan ePub2 naar ePub3 worden geconverteerd?
13. Hoe controleer ik of een ePub voldoet aan de toegankelijkheidseisen?
14. Welke uitzonderingen zijn er?
15. Webinar over de European Accessibility Act (EAA)
16. De verborgen prijs van toegankelijkheid: wat de nieuwe wetgeving jou kan kosten
17. Conclusie: een stap vooruit, maar met kanttekeningen

Wat houdt de European Accessibility Act precies in?

De European Accessibility Act (EAA) is een wet van de Europese Unie die als doel heeft producten en diensten toegankelijker te maken voor mensen met een beperking. De wet is van toepassing op een breed scala aan zaken die we dagelijks gebruiken, zoals websites, mobiele apps, betaalautomaten, e-books, telefoons, en zelfs bepaalde vervoersdiensten.

Concreet verplicht de wet bedrijven om hun producten en diensten zo te ontwerpen dat iedereen, inclusief mensen met een visuele, auditieve of motorische beperking, deze gemakkelijk kan gebruiken. Voor websites en apps betekent dit bijvoorbeeld dat teksten goed leesbaar moeten zijn, afbeeldingen een beschrijving (alt-tekst) nodig hebben en dat navigatie eenvoudig bedienbaar moet zijn via een toetsenbord of schermlezer.

Vanaf 2025 zijn bedrijven in de EU verplicht zich aan deze regels te houden. Dit draagt bij aan een meer inclusieve samenleving waarin mensen met een beperking zelfstandiger kunnen functioneren en betere toegang hebben tot informatie, producten en diensten.

Image

Vanaf wanneer gaat deze wet in?

De wetgeving geldt vanaf 28 juni 2025 voor e-readers en e-books. Hoewel de wet al in juni 2019 werd vastgesteld, hadden EU-lidstaten tot 28 juni 2022 de tijd om de regels op te nemen in hun nationale wetgeving. Ondanks deze ruime voorbereidingstijd blijven de exacte regels op sommige punten onduidelijk, doordat betrokken partijen pas recentelijk actie zijn gaan ondernemen.

Op welke diensten heeft het invloed?

De EAA is van toepassing op onder andere:
    •    Tickets en incheckautomaten;
    •    Geldautomaten en andere betaalterminals;
    •    Pc’s en besturingssystemen;
    •    Smartphones, tablets en tv-apparatuur;
    •    Diensten voor consumentenbankieren;
    •    E-books en speciale software;
    •    E-commercediensten;
    •    Lucht-, bus-, spoor- en watervervoer, inclusief realtime reisinformatie.

In dit artikel beperken wij ons uiteraard tot alleen de e-books.

Wordt er gecontroleerd of je aan de EAA voldoet?

Ja, er wordt gecontroleerd of bedrijven voldoen aan de toegankelijkheidseisen van de European Accessibility Act (EAA). Vanaf 28 juni 2025 kunnen boetes worden opgelegd aan organisaties die zich niet aan deze eisen houden. De hoogte van de boete verschilt per product of dienst en wordt vastgesteld door de verantwoordelijke toezichthouder.
 

• Autoriteit Consument & Markt (ACM) houdt toezicht op diverse producten en diensten.
• Commissariaat voor de Media (CvdM) is specifiek verantwoordelijk voor het toezicht op e-books.

ePub2, ePub3, reflowable of fixed layout: Hoe zit het precies?

Al jarenlang worden e-books vooral in het ePub2-formaat uitgegeven. Dit formaat is universeel compatibel en kan door vrijwel alle e-readers zonder fouten worden weergegeven.

Het ePub3-formaat bestaat al enige tijd en biedt veel meer mogelijkheden, zowel op het gebied van design als toegankelijkheid. Waar ePub2 gebruikmaakt van een verouderde codestructuur, werkt ePub3 met moderne technologieën zoals HTML5 en CSS3. Dit maakt het formaat veelzijdiger en beter geschikt voor mensen met een beperking.

Met ePub3 kun je bijvoorbeeld beschrijvingen toevoegen aan afbeeldingen, zodat schermlezers deze kunnen voorlezen. Dit is een belangrijke verbetering voor mensen met een visuele beperking. Daarnaast is ePub3 compatibeler met speciale leesprogramma’s, wat bijdraagt aan een meer inclusieve leeservaring.

Binnen het ePub3-formaat zijn er twee manieren om een boek op te maken: Reflowable en Fixed Layout.

Image

ePub3 Reflowable

Een Reflowable ePub3-bestand is flexibel en past zich automatisch aan de schermgrootte van het apparaat aan, of het nu een smartphone, tablet of e-reader is. Teksten en afbeeldingen worden opnieuw gepositioneerd (reflowed) om leesbaarheid te garanderen, ongeacht het schermformaat.

Dit type is ideaal voor boeken die vooral uit tekst bestaan, zoals romans en non-fictie. Gebruikers kunnen zelf de lettergrootte, het lettertype en de achtergrondkleur aanpassen, wat bijdraagt aan een comfortabele en toegankelijke leeservaring.
 

ePub3 Fixed Layout

Een Fixed Layout ePub3-bestand behoudt de exacte lay-out zoals ontworpen, ongeacht het schermformaat van het apparaat. De pagina blijft er altijd hetzelfde uitzien, vergelijkbaar met een gedrukte pagina. Dit is vooral geschikt voor boeken waarbij de visuele opmaak belangrijk is, zoals prentenboeken, kookboeken en fotoboeken.

Hoewel visueel aantrekkelijk, is een fixed layout minder flexibel voor kleine schermen. Gebruikers kunnen bijvoorbeeld geen tekstgrootte aanpassen, omdat dit de opmaak zou verstoren. Bovendien worden fixed layout e-books niet door alle e-readers ondersteund. Open je een fixed layout ePub op een Kobo e-reader, dan kun je weergaveproblemen tegenkomen zoals te zien is in dit voorbeeld:

Image

Waarom kiezen voor eenvoud?

Om e-books toegankelijk te maken, wordt een eenvoudige opmaak sterk aangeraden. Een Reflowable ePub3 biedt meer flexibiliteit en ondersteunt hulpmiddelen zoals schermlezers, tekst-naar-spraak (TTS) en andere technologieën beter dan een fixed layout. Het toegankelijk maken van e-books is niet alleen een wettelijke vereiste, maar ook een stap richting inclusiviteit voor alle lezers.

Zo voeg je een beschrijving toe aan afbeeldingen in een ePub3

Gebruik je afbeeldingen in je e-book? Dan is het vanaf nu belangrijk om deze te voorzien van een beschrijving, zodat ook slechtzienden de inhoud kunnen begrijpen. Zo’n beschrijving wordt een alt-tekst genoemd.

Wanneer je een ePub3-bestand door ons laat maken, vragen we je om voor elke afbeelding een duidelijke beschrijving (alt-tekst) aan te leveren. Wij zorgen er vervolgens voor dat deze teksten correct worden opgenomen in het ePub3-bestand.

Hoe voeg je zelf een alt-tekst toe?

Met Adobe Reader:
Je kunt alt-teksten toevoegen door bij elke afbeelding een notitie te maken. Wij nemen deze notities over als alt-tekst in het ePub3-bestand.

Met Microsoft Word:
Selecteer de afbeelding, ga naar het tabblad ‘Afbeeldingsindeling’ en kies daar voor ‘Alt-tekst’. Aan de rechterzijde verschijnt een balk waarin je de alt-tekst kunt invoeren of laten genereren. Is de afbeelding puur decoratief? Vink dan de optie voor decoratieve objecten aan, zodat schermlezers dit herkennen en overslaan.

Image

Een goede alt-tekst zorgt ervoor dat je e-book toegankelijk is voor iedereen. Het is een kleine moeite die een groot verschil maakt!

Bij het exporteren moet de PDF als minimaal 1.4 opgeslagen zijn, een PDF 1.3 bestand ondersteund geen toegankelijkheidsfuncties zoals alt teksten. Als je op een Windows computer via Office Word een PDF opslaat met de standaard “Opslaan als” functie dan wordt de PDF gelijk al in de juiste versie opgeslagen. Werk je in Office op een Mac stel dan deze instelling in:

Belangrijke instellingen bij het exporteren van een PDF

Bij het exporteren van een PDF moet je ervoor zorgen dat deze wordt opgeslagen in minimaal versie 1.4. Een PDF in versie 1.3 ondersteunt namelijk geen toegankelijkheidsfuncties, zoals alt-teksten.

Windows-gebruikers:
Wanneer je een PDF opslaat vanuit Office Word via de standaard ‘Opslaan als’ functie, wordt deze automatisch in de juiste versie opgeslagen.

Mac-gebruikers met Office:
Werk je in Office op een Mac? Zorg er dan voor dat je deze instelling handmatig instelt om aan de juiste versie te voldoen:

Image

Je kunt controleren of het goed is gegaan door de PDF te openen en met je muis boven een afbeelding gaan staan. Als het goed is verschijnt de tekst dan vanzelf zoals in dit voorbeeld:

Image

Andere eisen waaraan een ePub3-bestand moet voldoen

Naast het toevoegen van beschrijvingen aan afbeeldingen moet een ePub3-bestand aan nog veel meer eisen voldoen. Het doel is om e-books waarneembaar, begrijpelijk, bedienbaar en robuust te maken, zoals gedefinieerd in de Web Content Accessibility Guidelines (WCAG).

Hieronder vallen onder andere:

1. Compatibiliteit met hulpmiddelen
   Het e-book moet goed functioneren met verschillende hulptechnologieën, zoals voorleessoftware en braille-omzetters. Dit is het geval wanneer het om een epub3 reflowable gaat die vanaf nu door ons wordt gemaakt.
2. Geen beperkingen door digitaal rechtenbeheer (DRM)
   DRM mag geen toegankelijkheidsfuncties blokkeren, zodat gebruikers met een beperking ongehinderd toegang hebben. Gelukkig worden er bijan geen ebooks meer uitgegeven met ingewikkelde rechtenbeheer. Dit hoort dus geen probleem meer te vormen.
3. Toegankelijke navigatie, lay-out en weergave
   Mensen met een beperking moeten eenvoudig toegang hebben tot de inhoud, navigatie-opties, lay-out en weergave-instellingen van het e-book. Dit is het geval wanneer het om een epub3 reflowable gaat die vanaf nu door ons wordt gemaakt.
4. Synchronisatie van tekst en audio
   Wanneer een e-book audio bevat, moet het mogelijk zijn om tegelijkertijd te lezen en luisteren. De tekst en audio moeten dus gesynchroniseerd zijn. Dit is het geval wanneer het om een epub3 reflowable gaat die vanaf nu door ons wordt gemaakt.
5. Metadata voor toegankelijkheid
   Het e-book moet informatie bevatten over de aanwezige toegankelijkheidsfuncties, bijvoorbeeld met welke technologieën het goed werkt. Als het ebook door ons wordt gemaakt voegen wij al deze metadata toe aan het ebook bestand.
6. Gestructureerde paginanummering
   Paginanummers moeten op een gestructureerde manier worden verwerkt. Tot nu toe was dit lastig, omdat een afbeelding op een klein scherm een ander paginanummer heeft dan op een groot scherm. In een toegankelijk ePub3-bestand kunnen paginanummers worden toegevoegd die verwijzen naar de paginanummers van het fysieke boek. Dit maakt het voor slechtzienden eenvoudiger om door het boek te navigeren. Als het ebook door ons wordt gemaakt stellen wij dit goed in.

Is een ePub3-bestand nog problematisch voor boekverkopers?

Met de invoering van de European Accessibility Act (EAA) wordt het ePub3-formaat de nieuwe standaard. Dit betekent dat webwinkels dit formaat zullen moeten omarmen om aan de regelgeving te voldoen.

Veel grote platformen ondersteunen ePub3 reflowable bestanden al, waaronder:
 

• Kobo
• Bol.com
• Apple
• Google
• Amazon

Door deze brede ondersteuning is de overgang naar ePub3 reflowable minder problematisch voor boekverkopers.

Wordt een ePub3 reflowable goed ondersteund?

Ja, een ePub3 reflowable-bestand wordt over het algemeen goed ondersteund door de meeste apparaten. Dit komt doordat dit type bestand voornamelijk bestaat uit tekst en afbeeldingen, wat zorgt voor eenvoudige en consistente weergave op verschillende schermformaten.

Voor fixed layout ePub3-bestanden ligt dit anders. Bij dit type kunnen er weergaveproblemen optreden, afhankelijk van het apparaat dat wordt gebruikt. Fixed layout biedt minder flexibiliteit en is daardoor niet op elk apparaat optimaal leesbaar.

Door te kiezen voor een reflowable ePub3-bestand, zorg je voor een betere compatibiliteit en een toegankelijkere leeservaring.

Heeft de European Accessibility Act invloed op bestaande ePub2-bestanden?

Ja, de European Accessibility Act (EAA) heeft invloed op ePub2-bestanden, aangezien deze geen mogelijkheden bieden om toegankelijkheidsfuncties te implementeren. Hierdoor voldoen ePub2-bestanden na de invoering van de EAA niet meer aan de wettelijke eisen.

Wat dit precies betekent voor bestaande ePub2-bestanden, is echter nog niet helemaal duidelijk. Elke EU-lidstaat mag zelf bepalen hoe hiermee wordt omgegaan. In Nederland is nu de verwachting dat de overheid de nieuwe regels alleen zal laten gelden voor nieuwe ebooks die vanaf 28 juni 2025 op de markt worden gebracht. 

Er bestaat een reële kans dat veel e-books van de markt zullen verdwijnen, omdat de kosten om ze aan te passen niet opwegen tegen de verwachte opbrengsten. Wij hopen dan ook dat de Nederlandse overheid bestaande e-books blijft toestaan.

Een alternatieve oplossing zou kunnen zijn om in de metadata van ePub2-bestanden te vermelden dat deze geen toegankelijkheidsfuncties bevatten. Dit zou de boeken beschikbaar houden zonder ze volledig te hoeven aanpassen.

Op dit moment is er echter nog geen duidelijkheid over de exacte aanpak. Wij zijn in contact met diverse partijen om hier duidelijkheid over te krijgen en zullen dit melden in dit artikel zodra het bekend is. 

Kan ePub2 naar ePub3 worden geconverteerd?

Op dit moment is het niet mogelijk om ePub2-bestanden rechtstreeks naar het ePub3-formaat te converteren. Dit komt doordat de codestructuur van ePub2 fundamenteel verschilt van die van ePub3.

Er wordt wel onderzoek gedaan naar de mogelijkheid om dit proces te automatiseren met behulp van AI-technologieën, maar deze oplossingen zijn nog in ontwikkeling. Voorlopig betekent dit dat het omzetten van een ePub2-bestand naar een toegankelijk ePub3-formaat handmatig moet gebeuren, wat extra kosten met zich meebrengt.

Hoe controleer ik of een ePub voldoet aan de toegankelijkheidseisen?

Er zijn verschillende programma’s beschikbaar om te controleren of een ePub-bestand voldoet aan de toegankelijkheidseisen:

ePub Checker
Controleert of het ePub-bestand technisch correct is en voldoet aan de algemene specificaties.

ACE by DAISY
Controleert specifiek of alle toegankelijkheidsfuncties correct zijn geïmplementeerd, zoals alt-teksten en andere vereisten.

Met deze tools kun je ervoor zorgen dat je ePub-bestand voldoet aan de normen van de European Accessibility Act en toegankelijk is voor alle gebruikers.

Welke uitzonderingen zijn er?

De uitzonderingen op de European Accessibility Act (EAA) zijn op dit moment nog niet definitief vastgelegd. Mogelijke uitzonderingen betreffen:
 

• Stripboeken, fotoboeken en prentenboeken
  Vanwege het grote aantal illustraties die lastig toegankelijk te maken zijn, kunnen deze boeken mogelijk worden vrijgesteld van de regelgeving.
   

• Kleine ondernemingen
  Bedrijven met minder dan 10 medewerkers en een jaaromzet onder de 2 miljoen euro vallen waarschijnlijk buiten de verplichting. Dit zou vooral kleine uitgevers en self-publishing auteurs kunnen vrijstellen, mogelijk alleen voor bestaande e-books. Voor nieuwe e-books zullen alle uitgevers naar verwachting aan de nieuwe regels moeten voldoen.

De exacte details en uitzonderingen zijn nog niet vastgelegd, en veranderingen in de regelgeving blijven mogelijk. Ondanks de naderende invoering van de wet is er tot op heden nog steeds geen volledige duidelijkheid. Wij zijn op dit moment in contact met het Commissariaat voor de Media die gaat controleren op deze nieuwe regels. Op dit moment kunnen zij zelf ook nog geen duidelijkheid geven maar we verwachten dat ze dit op korte termijn wel gaan communiceren. We zullen dit artikel dan updaten.

Webinar over de European Accessibility Act (EAA)

In 2023 organiseerde AccessibleEU, in samenwerking met het ministerie van VWS, een webinar over de nieuwe wetgeving. Wil je dit webinar terugkijken? Dat kan via de onderstaande link:

De verborgen prijs van toegankelijkheid: wat de nieuwe wetgeving jou kan kosten

De invoering van de European Accessibility Act (EAA) brengt niet alleen nieuwe regels met zich mee, maar ook aanzienlijke extra kosten voor uitgevers en auteurs. Hier zijn de belangrijkste financiële gevolgen op een rij:

1. Kosten voor toegankelijkheidsaanpassingen
   Je zult waarschijnlijk zelf tijd en/of geld moeten investeren om aan de toegankelijkheidseisen te voldoen. 
    
2. Hogere productiekosten voor ePub3
   Het maken van een ePub3-bestand is technisch complexer dan een ePub2. Hierdoor stijgen de kosten voor programmeurs of andere specialisten die dit formaat voor je ontwikkelen. De productieprijs kan hierdoor al snel verdubbelen.
    
3. Terugverdientijd blijft onzeker
   De verkoop van e-books in Nederland is in veel gevallen beperkt, wat betekent dat de extra kosten voor toegankelijkheidsaanpassingen en productie moeilijk terug te verdienen zijn.
    
4. Uitdagingen voor bestaande e-books
   Het omzetten van oudere e-books naar het nieuwe ePub3-formaat brengt hoge kosten met zich mee. Dit is problematisch, omdat deze oudere boeken vaak niet meer actief worden gepromoot en daardoor weinig extra inkomsten zullen genereren.

Kortom, de EAA maakt e-books toegankelijker voor iedereen, maar de financiële impact op auteurs en uitgevers is niet te onderschatten. Het is belangrijk om nu al een kostenraming te maken en te bepalen hoe je hiermee omgaat. Neem contact met ons op als je hier vragen over hebt.

Conclusie: een stap vooruit, maar met kanttekeningen

Het is zonder twijfel een belangrijke stap vooruit dat de European Accessibility Act (EAA) zich richt op het verbeteren van toegankelijkheid voor mensen met een beperking, zoals slechtzienden. Iedereen verdient gelijke toegang tot informatie en cultuur, en het is goed om te zien dat hier wetgeving voor is ontwikkeld.

Tegelijkertijd moeten we ervoor waken dat we niet doorschieten in onze ambities. De bijkomende kosten van de EAA kunnen ertoe leiden dat sommige auteurs en uitgevers afhaken, waardoor juist minder e-books beschikbaar komen. Dit zou een onbedoeld gevolg zijn van een wet die is ontworpen om inclusie te bevorderen.

De wetgeving stamt uit 2019, een tijd waarin kunstmatige intelligentie (AI) nog niet op het huidige niveau van ontwikkeling was. Inmiddels zijn er enorm geavanceerde AI-tools die in staat zijn om teksten, afbeeldingen en video’s te analyseren en toegankelijk te maken. Het lijkt een logische volgende stap om een app of technologie te ontwikkelen die automatisch e-books en websites kan scannen, beschrijvingen kan genereren en content kan voorlezen. Met zo’n oplossing kunnen slechtzienden niet alleen teksten en afbeeldingen begrijpen, maar ook interactief om meer uitleg of detail vragen. Dit lijkt gebruiksvriendelijker én schaalbaarder dan de huidige aanpak.

Hoe zorgen we ervoor dat we de toegankelijkheid verbeteren zonder de toegankelijkheid van boeken op de markt zelf te beperken? Zou een AI-oplossing niet een beter en duurzamer antwoord zijn op de uitdagingen van toegankelijkheid?

We nodigen je graag uit om hierover mee te denken. Wat vind jij? Laat het ons weten in de reacties of start de discussie!