Op welk moment in het boekpublicatieproces moet u na gaan denken over de vraag wie potentiële kopers van het boek gaan zijn? Zo vroeg mogelijk. Uitgevers doen het al wanneer ze alleen nog maar een boekvoorstel van 1 A4 in handen hebben, als er nog geen boek geschreven is dus.
Wilt u eerst die roman, dichtbundel of verhalenbundel schrijven, en daarna verder zien? Ook die manier is verdedigbaar. Vooral wanneer u het belang van het schrijven van het boek boven het belang van de verkoop stelt.
Voelt u echter de drang een non-fictieboek te schrijven omdat u uw expertise over een bepaald onderwerp wilt delen? Dan hecht u waarschijnlijk veel belang aan de verkoop. In dat geval is het raadzaam zo vroeg mogelijk uw potentiële lezerspubliek in kaart te brengen.

Geschikt voor Libelle, Margriet en DWDD?
Veel schrijvers denken potentiële lezers te vinden via aandacht in landelijke media. Grote kranten, radio- en tv-programma’s, landelijke tijdschriften. ‘Mijn boek is heel geschikt voor lezers van Libelle en Margriet en kijkers van DWDD,’ hoor je ze zeggen.
Maar de concurrentie met boeken van bekende uitgeverijen is moordend, en de plaats bij grote media is beperkt. De meeste landelijke en regionale media hebben op dit moment, anno 2014, nog steeds nauwelijks oog voor boeken van self publishing auteurs. En het stempel van een bekende uitgeverij op een boek geldt helaas vaak nog als een kwaliteitskeurmerk. Terecht of onterecht, het is iets om rekening mee te houden. Probeer te kijken welke andere mogelijkheden er nog zijn om uw boek onder de aandacht te brengen. De vraag is dus: waar kunt u uw publiek bereiken zonder dat u gebruik hoeft te maken van de grote media?

Kwaliteit is belangrijk
Het accent van uw publiciteitsinspanningen komt dus te liggen bij andere media: regionale pers, vakgerichte pers, de eigen achterban en uw eigen netwerk. Vooral de laatste twee groepen zijn belangrijk. En ook voor die kanalen geldt: zonder een verzorgd boek is aandacht krijgen moeilijk.

Hoe groot is mijn doelgroep?
De grootte van de groep mogelijk geïnteresseerden verschilt per genre. Voor non-fictie is het doorgaans veel gemakkelijker publiek te vinden en bereiken dan voor een roman, kinderboek, korteverhalenbundel of een dichtbundel. Ook voor reguliere uitgeverijen trouwens.
Aangezien u voor de publiciteit grotendeels afhankelijk bent van uw eigen achterban en netwerk, hangt de grootte van uw potentiële publiek daar ook mee samen.

Stappenplan voor het vinden van publiek

Hoe vindt u uw toekomstige lezerspubliek? Via onderstaand stappenplan brengt u ze systematisch in kaart.

Stap 1. Onderwerpen verzamelen

Maak een lijst van alle concrete onderwerpen waar het boek over gaat. Wees zo concreet en specifiek mogelijk (‘vriendschap’ en ‘liefde’ zijn niet concreet genoeg) en selecteer alleen de grootste onderwerpen.
Bij non-fictie zijn onderwerpen makkelijker te benoemen dan bij fictie, daar een non-fictieboek al van zichzelf over een afgebakend onderwerp gaat. Toch kun je ook in fictie concrete aanknopingspunten vinden voor onderwerpen:
 

• De beroepsgroep van de hoofdpersonages;
• Het gebied waarin het verhaal zich afspeelt (dorp, stad, provincie, land);
• De tijd waarin het verhaal zich afspeelt in de geschiedenis. Al is dat alleen relevant wanneer het verhaal zich grotendeels afspeelt in een specifiek deel van de geschiedenis, zoals de Tweede Wereldoorlog;
• De scène waarin de hoofdpersonages zich bevinden.

Stap 2. Het gedrag van potentiële lezers beschrijven

De onderwerpen die bij stap 1 zijn verzameld, zijn startpunten waarmee potentiële lezers gezocht kunnen worden. Bedenk aan de hand van de lijst waar iemand die hartstochtelijk geïnteresseerd is in een van die onderwerpen informatie zoekt over het onderwerp of op zoek gaat naar uitwisseling met andere geïnteresseerden over het onderwerp:
 

• Welke specifieke bladen lezen ze over het onderwerp?
• Welke kranten?
• Welke andere boeken over het onderwerp hebben ze mogelijk gelezen? Welke websites en blogs besteden aandacht aan die boeken?
• Naar welke radioprogramma’s luisteren ze?
• Welke online magazines, informatieplatforms en blogs lezen ze over het onderwerp?
• Welke Facebook-pagina’s en LinkedIn-groepen volgen ze?
• Naar welke beurzen en festivals gaan ze?
• Bij welke verenigingen en stichtingen zijn ze aangesloten?
• Welke borrels, lezingen, clinics, workshops, seminars, congressen bezoeken ze?
• Door welke (onderwerpgerelateerde) organisaties worden die lezingen, clinics, workshops, seminars en congressen georganiseerd? Deze organisaties hebben nieuwsbrieven, weblogs en andere socialmedia-accounts, en mogelijk hebben ze belangstelling hun publiek op uw boek te wijzen.
• Waar spreken zij nog meer andere geïnteresseerden over het onderwerp?

Contactgegevens van media vinden
Een handig hulpmiddel bij het vinden van media is het Handboek Nederlandse Pers. Daarin staan contactgegevens van 7.000 Nederlandse en in Nederland verspreide buitenlandse publieks- en vakmedia en 9.000 journalisten en redacteuren:
 

• Landelijke en regionale dagbladen;
• Landelijke en regionale radio en televisie;
• Publieksbladen (kwartaalbladen, maandbladen, tweemaandelijkse bladen, weekbladen);
• Vakbladen;
• Bladen van verenigingen en stichtingen;
• Belangenverenigingen en – stichtingen;
• Patiëntenverenigingen;
• Websites;
• Et cetera.

In het register van het Handboek kunt u zoeken op onderwerp, plaatsnaam, doelgroep en op naam van het medium. Het Handboek is alleen online te koop, een abonnement kost € 299,- per jaar. Het is ook mogelijk om per adres te betalen, dat kost 1 euro per record plus 10 euro per order. Kunt u daarvoor geen budget vrijmaken? Raadpleeg het boek dan in de bibliotheek.

Nog meer kanalen vinden
Niet alle kanalen die voor u van belang zijn, staan in het Handboek vermeld. Ter aanvulling is het raadplegen van internet dus nodig. Vooral de kleinere kanalen, zoals blogs en veel online magazines, zijn niet in het Handboek opgenomen, terwijl die voor het vinden van publiciteit voor uw boek juist zo belangrijk zijn.

Stap 3. Levensloop noteren​​​​​​​

In uw leven maakt u deel uit van veel kleine en grote netwerken. Noteer ze eens allemaal. U zult zien dat uw netwerk vele malen groter is dan u dacht. Denk bijvoorbeeld aan:
 

• uw vroegere basisschool;
• middelbare school;
• sportclubs;
• hobbyverenigingen, belangenverenigingen/stichtingen;
• studentenvereniging;
• de instituten waar u opleidingen volgde;
• de cursuscentra die u bezocht;
• werkgevers;
• organisaties waarvoor u vrijwilligerswerk deed.

Noem zowel de netwerken waar u ooit deel van uitmaakte, als die waar u nog steeds deel van uitmaakt. Denk ook aan de netwerken waarin uw familieleden zich bevinden, mits u toegang heeft tot die netwerken. De kans is aanwezig dat deze netwerken het leuk vinden aandacht te besteden aan de boekpublicatie van hun (ex-)leerling, student, cursist, werknemer.

Stap 4. Adressen verzamelen

Noteer van elk kanaal dat u wilt gaan benaderen:
 

• naam van het medium;
• contactpersoon;
• e-mailadres van de redactie en van de contactpersoon;
• telefoonnummer;
• postadres;
• naam van het Twitter-account van het medium en de contactpersoon.

Een Excel-sheet is hiervoor handig. Tip: sorteer de verschillende kanalen naar soort en op onderwerp. De dagbladen, maandbladen, weekbladen sorteert u per categorie, en media over specifieke onderwerpen per onderwerp, bijvoorbeeld ‘gezondheid’, ‘reizen’, ‘ouderschap’, ‘management’. Bij deze laatste categorieën neemt u alle typen media over dit onderwerp mee: bladen, websites, blogs.

Heeft u alle stappen doorlopen, dan is het resultaat een waardevolle lijst van potentieel geïnteresseerde lezers die u op de hoogte kunt brengen van het verschijnen van uw boek.

Meer inspiratie?

Het kan natuurlijk zijn dat u als auteur al bekend bent met het promoten van uw boek . Wij zijn dan nieuwsgierig naar uw tips, aanbevelingen en/of inspirerende voorbeelden. Deel ze met uw collega-auteurs. Alvast bedankt!